Opłaty lokalne są rodzajem pozapodatkowej daniny publicznej. Podobnie jak podatki, opłaty lokalne są świadczeniami pieniężnymi o charakterze przymusowym i bezzwrotnym. Cechą różniącą opłatę od podatku jest z kolei ekwiwalentność świadczenia. Opłata jest świadczeniem ekwiwalentnym, jednak w sytuacji, gdy przewyższa rzeczywisty koszt wydatków staje się ukrytym podatkiem.
Rodzaje opłat lokalnych
Opłata skarbowa – płacić ją muszą osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej. Zgodnie z ustawą o opłacie skarbowej podlega jej dokonywanie wszelkich spraw urzędowych, takich jak wydanie zaświadczenia, zezwolenia, pozwolenia, koncesji, a także niektórych dokumentów, jak np. udzielenie pełnomocnictwa bądź sporządzenie aktu małżeństwa. Obowiązek uiszczenia opłaty skarbowej powstaje w momencie złożenia wniosku bądź zgłoszenia o wykonanie czynności urzędowej oraz wniosku o wydanie zezwolenia bądź zaświadczenia.
Opłata targowa dotyczy osób fizycznych, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, sprzedających na targowiskach (z wyłączeniem sprzedaży w budynkach lub ich częściach). Zasady ustalania wysokości stawek oraz terminu i sposobu ich poboru, określa w ustawie rada gminy. Musi jednak uwzględniać górną granicę stawki, która ogłaszana jest w obwieszczeniu Rady Ministrów. Podstawą prawną opłaty targowej jest ustawa o podatkach i opłatach lokalnych.
Opłata miejscowa egzekwowana jest od osób fizycznych, które w celach wypoczynkowych, turystycznych lub szkoleniowych spędzają dłużej niż dobę w miejscowościach posiadających korzystne właściwości klimatyczne lub walory krajobrazowe. Opłata dotyczy także miejsc o statusie obszaru ochrony uzdrowiskowej. Podobnie jak w przypadku opłaty targowej, zasady ustalania wysokości stawek oraz terminu i sposobu ich poboru, określa w ustawie rada gminy, która musi uwzględnić górną granicę stawki, ogłoszoną w obwieszczeniu Rady Ministrów. Podstawą prawną opłaty miejscowej jest ustawa o podatkach i opłatach lokalnych.
Opłata uzdrowiskowa dotyczy osób fizycznych przebywających w miejscowościach, którym nadano status uzdrowiska, w okresie dłuższym niż doba w celach wypoczynkowych, zdrowotnych bądź szkoleniowych. Zasady ustalania wysokości stawek oraz terminu i sposobu ich poboru, określa w ustawie rada gminy. Musi jednak uwzględniać górną granicę stawki, która ogłaszana jest w obwieszczeniu Rady Ministrów. Podstawą prawną opłaty uzdrowiskowej jest ustawa o podatkach i opłatach lokalnych.
Opłata od posiadania psa dotyczy osób fizycznych, które są właścicielami psów. Płacą je jedynie ci mieszkańcy gmin, w których rzeczona opłata została wprowadzona przez jej radę. W ubiegłym roku opłata za jednego psa wynosiła maksymalnie 123,18 zł. O jej wysokości decyduje oddzielnie każda gmina, w zależności od wielkości i rasy psa. Podstawą prawną opłaty od posiadania psa jest ustawa o podatkach i opłatach lokalnych.
Zobowiązani do uiszczenia opłaty eksploatacyjnej są podmioty wydobywające kopalinę, a także prowadzący inną działalność regulowaną ustawą z dnia 4 lutego 1994 r. – Prawo geologiczne i górnicze . Stawki opłat dla danych rodzajów kopalin ustala Rada Ministrów. Opłacie eksploatacyjnej zgodnie z ww. ustawą podlega przede wszystkim:
a) koncesjonowane wydobywanie kopalin ze złóż,
b) koncesjonowana działalność inna niż wydobywanie kopalin ze złóż,
c) działalność regulowana ustawą, ale prowadzona bez niezbędnej koncesji bądź z rażącym naruszeniem jej warunków.
Opłata reklamowa występuje natomiast w momencie, gdy gmina zdecyduje się na jej wprowadzenie. Pobierana jest ona wówczas na obszarach objętych zasadami i warunkami obiektów małej architektury, urządzeń reklamowych, tablic reklamowych i ogrodzeń. Opłatę pobiera się m.in. od użytkowników wieczystych nieruchomości gruntowych lub posiadaczy samoistnych obiektów budowlanych i nieruchomości.
