Zapewne każdy z nas zaobserwował kiedyś niespodziewany wzrost ceny swojego ulubionego produktu lub usługi. Często bywa to jedynie chwilowa zmiana i z czasem cena wraca do swojej normalnej wartości. Kiedy jednak zjawisko to ma charakter ciągły i dotyczy ogólnego poziomu cen na rynku, mamy wówczas do czynienia z inflacją.
Wzrost ogólnego poziomu cen w dłuższej perspektywie czasu prowadzić może do obniżenia się realnej wartości pieniądza. W efekcie za tę samą kwotę będziemy w stanie nabyć mniejszą ilość towarów i usług niż przed podwyżką cen.
Czym jest stopa inflacji?
W najprostszym ujęciu stopą inflacji jest wyrażona w procencie wartość wzrostu ogólnego poziomu cen towarów i usług w gospodarce. Zazwyczaj stopę inflacji mierzy się w skali całego roku. Najczęściej spotykaną miarą jest natomiast indeks cen towarów i usług konsumpcyjnych CPI, który w naszym kraju wyliczana Główny Urząd Statystyczny. W skali danego okresu porównuje się ceny z tzw. koszyka konsumpcyjnego, w którym znajdują się produkty i usługi najczęściej kupowane przez przeciętne gospodarstwo domowe.
Przyczyny inflacji
Ze względu na przyczyny występowania inflacji, wyróżnić można jej dwa główne typy: popytową oraz kosztową. Inflacja popytowa spowodowana jest głównie poprzez nadmierną ilość pieniądza w obiegu. Powoduje to z kolei zwiększenie zapotrzebowania konsumentów na towary i usługi, co przewyższa podaż, czyli dostępność danych dóbr. W związku z tak dużym zainteresowaniem producenci podnoszą ceny swoich towarów. Podstawowym czynnikiem wpływającym na występowanie inflacji popytowej jest wzrost wynagrodzenia konsumentów. Innymi przyczynami mogą być jednak wzrost podaży pieniądza kredytowego bądź zwiększenie się wydatków państwa.
Inflacja kosztowa dotyczy natomiast zwiększenia się kosztów produkcji i ma swoje źródło nie u konsumentów, a producentów. Przedsiębiorcy, w celu osiągania zysku zmuszeni się bowiem podnieść cenę, by pokrywała ona z nawiązką koszty wytworzenia danego dobra. Niestety wzrost cen jednoznacznie wiąże się również ze spadkiem zainteresowania, czyli popytu ze strony klientów.
Rodzaje inflacji
W zależności od wielkości stopy inflacji wyróżnia się cztery podstawowe typy inflacji: pełzającą, kroczącą, galopującą oraz hiperinflację. Inflacja pełzająca zwana także powolną, łagodną lub jednocyfrową jest stosunkowo niegroźna. Wysokość stopy inflacji wynosi kilka procent, maksymalnie do dziesięciu w skali roku. Jest ona na tyle niewielka, że bez większych problemów może być kontrolowana przez rząd.
Inflacja krocząca, inaczej stąpająca lub biegnąca to z kolei inflacja, której stopa wynosi z reguły kilkanaście procent. Stanowi pewien problem dla banku centralnego, bowiem nie jest łatwa do opanowania. Powoduje ona niepewność wśród przedsiębiorców na rynku oraz może spowalniać realny wzrost Produktu Krajowego Brutto.
Inflacja galopująca dotyczy wzrostu ogólnego poziomu cen w gospodarce w skali ponad dwudziestu procent rocznie. Przyczynia się do istotnych zakłóceń w procesach gospodarczych, a także hamuje prawidłowy rozwój gospodarki. Zazwyczaj jest to stan, który wymyka się spod kontroli banku centralnego. W takiej sytuacji przedsiębiorcy często rezygnują z długoterminowych inwestycji, bowiem nie są w stanie przewidzieć jakie zmiany zajdą na rynku w najbliższym czasie.
Hiperinflacja nazywana również inflacją szalejącą to wręcz ekstremalna sytuacja, bardzo trudna do opanowania. Niesie ze sobą ogromne konsekwencje dla gospodarki, wykluczając wręcz racjonalne zachowania ekonomiczne. Poziom cen podnosi się w zawrotnym tempie i tak naprawdę nikt nie jest w stanie przewidzieć, jaki może być ich końcowy kształt. Konsumenci widząc coraz mniejszą wartość pieniądza i jego siłę nabywczą, ruszają na hurtowe zakupy, by zdobyć produkty po jak najniższej cenie. Prowadzi to do wielu niekorzystnych sytuacji gospodarczych, a wręcz załamania gospodarki.
Proces obniżania się cen nazywa się z kolei dezinflacją. Aby zapobiec postępującej inflacji i spowodować obniżanie się cen niezbędna jest odpowiednia polityka państwa, ograniczenie deficytu budżetowego, a także kontrola emisji pieniądza przez bank centralny.
