Podatkami lokalnymi są wszystkie podatki, które stanowią dochód budżetów samorządowych. Mianem podatków lokalnych można więc określić tylko te daniny wpływające do budżetów samorządów, z którymi powiązany jest jakiś element władztwa podatkowego samorządów. Reguluje je Ustawa z dnia 12 stycznia 1991r. o podatkach i opłatach lokalnych.
Rodzaje podatków lokalnych
Podatek od nieruchomości obejmuje grunty, budynki lub ich części oraz budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Podatnikami są z kolei właściciele nieruchomości lub obiektów budowlanych, samoistni posiadacze nieruchomości lub obiektów budowlanych, użytkownicy wieczyści gruntów oraz w niektórych okolicznościach – posiadacze zależni nieruchomości lub ich części stanowiących własność jednostki samorządu terytorialnego bądź Skarbu Państwa.
Podatek rolny obejmuje grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako użytki rolne bądź grunty zakrzewione i zadrzewione na użytkach rolnych. Wyjątkiem są jedynie użytki rolne zajęte na prowadzenie działalności gospodarczej, niebędącej działalnością rolniczą. Wówczas podlegają one jedynie podatkowi od nieruchomości. Podatnikami podatku rolnego są właściciele gruntów, posiadacze samoistni gruntów, użytkownicy wieczyści gruntów, posiadacze gruntów, będących własnością Skarbu Państwa, a także jednostki samorządu terytorialnego w szczególnych przypadkach ściśle określonych w ustawie o podatku rolnym.
Podatek leśny dotyczy gruntów leśnych sklasyfikowanych w ewidencji gruntów i budynków jako lasy. Nie dotyczy jednak lasów zajętych na wykonywanie działalności gospodarczej, niebędącej działalnością leśną. Zobowiązanie do płacenia tego podatku są właściciele lasów, użytkownicy wieczyści lasów, posiadacze samoistni lasów oraz posiadacze lasów, które należą do Skarbu Państwa bądź jednostki samorządu terytorialnego. Zwolnienia od podatku, termin i sposób płatności oraz jego wysokość określone są w ustawie o podatku leśnym.
Podatek od środków transportowych dotyczy środków transportowych wymienionych w ustawie, np. samochodów ciężarowych o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony bądź autobusów. Zobowiązani do płacenia podatku od środków transportowych są osoby fizyczne i prawne posiadające wymienione środki transportowe, właściciele środków transportowych zarejestrowanych na terytorium Polski jako powierzone przez zagraniczną osobę fizyczną lub prawną polskiemu podmiotowi. Podstawą prawną podatku od środków transportowych jest ustawa o podatkach i opłatach lokalnych.
Karta podatkowa jest jedną z najprostszych form opodatkowania działalności gospodarczej, spośród istniejących w polskim systemie podatkowym. Korzystać z niej mogą tylko osoby fizyczne, które prowadzą działalność gospodarczą indywidualnie oraz w formie spółki cywilnej osób fizycznych. Szczegółowa lista działalności gospodarczych uprawnionych do korzystania przez podatnika z karty podatkowej uwzględniona została w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Zaletą korzystania z karty podatkowej jest fakt, iż przedsiębiorca nie jest zobowiązany do prowadzenia księgowości oraz składania zeznań podatkowych. Ponadto podatnik ma możliwość ustalenia wysokości płaconego w danym roku podatku, niezależnego od wysokości dochodów.
Podatek od spadków i darowizn dotyczy jedynie osób fizycznych. Obejmuje on wszelkiego rodzaju nabycia własności rzeczy występujących na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej bądź praw majątkowych wykonywanych na jej terytorium przez osoby fizyczne, z tytułu m.in.:
1) dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu dalszego, zapisu windykacyjnego, polecenia testamentowego,
2) zasiedzenia,
3) darowizny, polecenia darczyńcy,
4) nieodpłatnego zniesienia współwłasności,
5) nieodpłatnej: renty, użytkowania oraz służebności,
6) zachowku, w przypadku gdy uprawniony nie uzyskał go w postaci uczynionej przez spadkodawcę darowizny bądź w drodze dziedziczenia lub w postaci zapisu.
Opodatkowaniu podlega ponadto nabycie praw do wkładu oszczędnościowego na warunkach dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, a także nabycie jednostek uczestnictwa na warunkach dyspozycji osoby uczestniczącej w funduszu inwestycyjnym otwartym albo specjalistycznym funduszu inwestycyjnym otwartym na wypadek jego śmierci.
Podatek od czynności cywilnoprawnych jest obowiązującą w Polsce opłatą skarbową, obejmującą wszelkiego rodzaju czynności prawne, które nie zostały obciążone podatkiem VAT. Związany jest głównie z obrotem majątkiem i dotyczy różnego rodzaju umów, zmian w umowach oraz orzeczeń sądów. Zgodnie z art. 1 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych z dnia 9 września 2000 roku podatkowi podlegają m.in:
1) następujące czynności cywilnoprawne:
• umowy sprzedaży i zamiany rzeczy oraz praw majątkowych
• umowy darowizny (w części obejmującej przejęcia długów albo zobowiązań darczyńcy)
• ustanowienie hipoteki
• umowy depozytu nieprawidłowego
• umowy spółki
2) zmiany ww. umów, w przypadku gdy wywołują one zwiększenie podstawy opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych,
Do zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych zobowiązane są: osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, będące stronami czynności cywilnoprawnych.