W trakcie rozmowy kwalifikacyjnej, jeśli przebiega ona pomyślnie dla pracownika, ustalane są warunki zatrudnienia. Przed złożeniem podpisu pod umową warto zapoznać się z jej szczegółami. Nie dotyczy to tylko wysokości wynagrodzenia i godzin pracy, ale też formy zatrudnienia.
Pracodawca zaoferować może swojemu pracownikowi jedną z kilku form zatrudnienia. Najkorzystniejszą z punktu widzenia nowozatrudnionego będzie umowa o pracę. Istnieją jednak inne formy zatrudnienia jak umowa zlecenie oraz umowa o dzieło, dość znacząco różniące się od tej pierwszej.
Czym jest zatrudnienie?
Głównym sensem zatrudnienia jest świadczenie przez pracownika ściśle określonej pracy na rzecz pracodawcy w zamian za wynagrodzenie. W zależności od umowy podane w niej powinny zostać różne informacje, począwszy od danych osobowych pracownika i pracodawcy, godzinach i miejscu pracy, wynagrodzeniu, a skończywszy na obowiązkach pracownika. Pracownicy zatrudniani są na podstawie przepisów prawa pracy, których głównym źródłem jest kodeks pracy. Znajdują się w nim szczegółowe uregulowania dotyczące m.in. stosunku i czasu pracy, wspomnianych wynagrodzeń czy obowiązków, ale też przysługujących pracownikom urlopów, zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz informacje dotyczące możliwości i sposobów rozstrzygania wszelkich sporów na linii pracownik-pracodawca.
Jakie są formy zatrudnienia?
Najczęściej spotykaną i najkorzystniejszą z punktu widzenia pracownika formą zatrudnienia jest umowa o pracę. Na jej podstawie pracodawca zatrudnia pracownika na ściśle określonych warunkach. Umowa o pracę powinna zostać zawarta na piśmie, najpóźniej w dniu rozpoczęcia pracy. Powinny się w niej znaleźć informacje dotyczące przede wszystkim stron umowy, daty jej zawarcia, rodzaju umowy, okresu umowy (ze względu na czas trwania), zajmowanego stanowiska, wymiaru czasu pracy, daty rozpoczęcia pracy, miejsca jej wykonywania czy przysługującego z jej tytułu wynagrodzenia.
Umowa o pracę zawarta może zostać m.in. na okres próbny, zastępstwo, czas określony oraz czas nieokreślony. Okres próbny nie może trwać dłużej niż trzy miesiące, natomiast w przypadku umowy na zastępstwo, termin jej trwania związany jest przede wszystkim z czasem nieobecności pracownika i momentem jego powrotu do pracy.
Inną formą zatrudnienia są umowy cywilnoprawne, zwane potocznie „umowami śmieciowymi”. Są one zdecydowanie mniej korzystne z punktu widzenia pracownika, któremu przysługuje zdecydowanie mniej przywilejów, a samo zatrudnienie jest mniej bezpieczne w dłuższej perspektywie. Do tego typu umów zalicza się: umowa zlecenie oraz umowa o dzieło. W ich przypadku nie obowiązują przepisy kodeksu pracy, a przepisy kodeksu cywilnego.
Umowa zlecenia dotyczy przede wszystkim wykonania ściśle określonej pracy. Głównym jej założeniem jest dokładne i staranne wykonanie zlecenia, natomiast nieco mniej istotny jest końcowy efekt. Z kolei w przypadku umowy o dzieło, to właśnie końcowy efekt odgrywa kluczową rolę.
Różnice pomiędzy umową o pracę a umowami cywilnoprawnymi
Podstawową różnicą, wymienioną już wcześniej są obowiązujące przepisy. Umowę o pracę dotyczą przepisy kodeksu pracy, z kolei umowy cywilnoprawne regulowane są przepisami kodeksu cywilnego. Ponadto w przypadku umowy o pracę ryzyko związane z wykonywaną pracą spoczywa na pracodawcy, w przeciwieństwie do umów cywilnoprawnych, gdzie z kolei ponosi je pracownik.
Ważną z perspektywy pracownika różnicą między tzw. umowami śmieciowymi, a umową o pracę jest także brak przywilejów pracowniczych takich jak chociażby prawo do urlopu wypoczynkowego. Zupełnie inaczej wygląda też kwestia rozwiązania umowy, bowiem w przypadku umów cywilnoprawnych nie obowiązuje okres wypowiedzenia.
Rozwiązanie umowy o pracę
W przeciwieństwie do umów cywilnoprawnych rozwiązanie umowy o prace jest znacznie trudniejsze. Rozwiązać ją można jednak na kilka sposobów. Pierwszym z nich jest rozwiązanie umowy za porozumieniem stron, kiedy obie strony umowy dojdą do porozumienia i wspólnie podejmą decyzję o zakończeniu współpracy. Innym sposobem jest wypowiedzenie umowy przez jedną ze stron. Umowę wypowiedzieć może zatem zarówno pracodawca, jak i pracownik bez wzajemnego porozumienia. Długość trwania okresu wypowiedzenia zależna jest jednak od czasu trwania umowy.
Rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia możliwe jest natomiast w przypadku, gdy pracownik poważnie naruszył swoje obowiązki lub sam zdecydował o odejściu z pracy, która np. ma negatywny wpływ na jego zdrowie (potrzebne jest oświadczenie lekarza). Umowa może również przestać obowiązywać w chwili, gdy minie okres na jaki została zawarta.