Zdarzają się w życiu takie chwile, kiedy mimo szczerych chęci podjęcia pracy, pozostaje się na bezrobociu. Problem ze znalezieniem pracy odpowiadającej oczekiwaniom dotyczy sporej grupy osób. W obecnych czasach poziom bezrobocia jest zdecydowanie niższy niż jeszcze kilkanaście lat temu, jednak zjawisko to nadal występuje. Czym się ono charakteryzuje? Jakie niesie ze sobą skutki?
Czym jest bezrobocie?
Bezrobocie to nic innego jak nadmiar podaży pracy nad popytem. Oznacza to zatem, że liczba osób zdolnych do pracy oraz chętnych do jej podjęcia za określoną stawkę jest większa niż liczba oferowanych miejsc pracy. Przyczyn bezrobocia jest mnóstwo. Może być to zarówno bezrobocie krótkotrwałe w przypadku osób, które aktualnie zmieniają pracę oraz długotrwałe, kiedy dana osoba od dłuższego czasu nie jest w stanie podjąć pracy.
Poziom bezrobocia mierzy stopa bezrobocia. Oznacza ona procentowy udział osób bezrobotnych w całkowitej liczbie osób aktywnych zawodowo. W 2020 roku wynosiła ona w Polsce średnio 5,9%, co oznaczało nieznaczny wzrost względem roku 2019. Spowodowane było to przede wszystkim pandemią koronawirusa, w wyniku której część pracowników straciło swoje zatrudnienie. Dla porównania w latach 2010-2014 wahała się ona w okolicach 12-13%.
Osoba bezrobotna
Status osoby bezrobotnej uzyskać można poprzez rejestrację w powiatowym urzędzie pracy. Należy jednak spełnić szereg kryteriów. Osoba ubiegająca się o status bezrobotnego:
– nie może być zatrudniona i nie może wykonywać pracy zarobkowej,
– jest chętna i zdolna do rozpoczęcia pracy w pełnym wymiarze czasowym,
– nie uczy się w trybie dziennym,
– jest pełnoletnia i nie osiągnęła wieku emerytalnego,
– nie jest posiadaczem bądź właścicielem nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczających 2 hektary,
– nie posiada prawa do emerytury bądź renty oraz nie otrzymuje świadczeń przedemerytalnych, zasiłków chorobowych lub macierzyńskich,
Rodzaje bezrobocia
Wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów bezrobocia ze względu na wywołujące je czynniki. Bezrobocie frykcyjne to krótkotrwałe bezrobocie związane m.in. ze zmianą pracy na lepszą lub poszukiwaniem nowej po przeprowadzce do innego miasta. Bezrobocie koniunkturalne dotyczy osób, które straciły zatrudnienie w wyniku zmieniającej się koniunktury, wpływającej na spadek popytu na dane towary i usługi. Bezrobocie strukturalne spowodowane jest z kolei niedostosowaniem struktury podaży i popytu na pracowników, ze względu na m.in. ich umiejętności i wykształcenie. Z reguły jest ono długotrwałe, ponieważ niezbędne jest zdobycie nowych umiejętności, przebranżowienie lub zmiana miejsca zamieszkania. Bezrobocie technologiczne wynika z rozwoju maszyn i urządzeń, które z biegiem czasu zastępują pracę człowieka. Istnieje również bezrobocie sezonowe, oznaczające wzrost liczby osób bez zatrudnienia z powodu spadku zapotrzebowania na pracę w danych przedsiębiorstwach, ze względu na np. porę roku.
Skutki bezrobocia
Bezrobocie niesie ze sobą wiele problemów zarówno dla samych bezrobotnych, którzy pozostają bez środków do życia, ale też cierpiącej na tym gospodarki. Do podstawowych negatywnych skutków bezrobocia zalicza się m.in.: zniechęcenie pracowników do podjęcia pracy, wzrost patologii społecznych, spadek poczucia własnej wartości, niższy poziom życia osób bezrobotnych, niższa wartość produkcji wytwarzanej w gospodarce, wzrost emigracji zarobkowej czy wzrost wydatków państwa na walkę z bezrobociem.
Wzrost bezrobocia może też mieć kilka pozytywnych skutków. Zaliczyć do nich można chociażby chęć bezrobotnych do podnoszenia swoich kwalifikacji, większe poszanowanie pracy czy wzrost samozatrudnienia, polegającego na zakładaniu przez bezrobotnych małych przedsiębiorstw.
Walka z bezrobociem
Państwo walczy z bezrobociem na dwa główne sposoby. Wykorzystywać do tego może bowiem metody aktywne, polegające na tworzeniu nowych miejsc pracy oraz przystosowaniu bezrobotnych do istniejących miejsc pracy, a także metody pasywne łagodzące jego skutki i wpierające osoby bez zatrudnienia.
Do metod aktywnych zaliczyć można przede wszystkim pośrednictwo pracy, dzięki któremu bezrobotnym przedstawiane są aktualne oferty pracy w porozumieniu z pracodawcami, szkolenia i kursy zawodowe podnoszące kwalifikacje bezrobotnych, a także różnego rodzaju wsparcie dla pracodawców, polegające na pokrywaniu części kosztów wynikających z zatrudnienia osób bezrobotnych.
W przypadku metod pasywnych wyróżnia się m.in. zasiłki dla bezrobotnych, świadczenia przedemerytalne, obniżenie wieku emerytalnego, czy ograniczenie możliwości zatrudnienia emerytów, w celu obniżenia podaży pracy na rynku.
