Każde przedsiębiorstwo w celu realizacji podstawowych zadań musi posiadać odpowiednie środki finansowe, maszyny, urządzenia, budynki czy środki transportu. Wszystko to składa się na aktywa, czyli zasoby majątkowe firmy.
Aktywa to zasoby majątkowe kontrolowane przez jednostkę gospodarczą. Muszą być one ściśle określone pod względem ilościowym oraz wartościowym, by bez problemu można je było ewidencjonować. Głównym celem posiadanych przez przedsiębiorstwo aktywów jest uzyskiwanie z ich tytułu określonych korzyści ekonomicznych.
Zasoby majątkowe, zwane aktywami dzielą się na dwie podstawowe kategorie, czyli aktywa trwałe i aktywa obrotowe. Głównym kryterium podziału jest trwałość danych składników majątku lub czas w jakim przyniosą one jednostce korzyści ekonomiczne (np. w przypadku inwestycji).
Aktywa obrotowe
Poprzez aktywa obrotowe rozumie się wszystkie składniki majątku przedsiębiorstwa, które są nietrwale z nim związane. Zasoby obrotowe znajdują się w ciągłym ruchu i przynoszą jednostce gospodarczej korzyści ekonomiczne w okresie krótszym niż dwanaście miesięcy. Dzielą się one na kilka kategorii, do których należą: zapasy, należności krótkoterminowe, inwestycje krótkoterminowe oraz krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.
Zapasy (rzeczowe aktywa obrotowe) podzielić można na kilka mniejszych podkategorii. Zaliczają się do nich: materiały, półprodukty i produkty w toku, produkty gotowe, towary oraz zaliczki na dostawy. Materiały wykorzystywane być mogą bezpośrednio w produkcji (materiały podstawowe) lub pośrednio w produkcji (materiały pomocnicze), do materiałów zalicza się także paliwa, części zapasowe maszyn i urządzeń, opakowania, odpadki użytkowe powstałe w wyniku produkcji oraz zakupiony w celu uboju inwentarz żywy.
Półprodukty należą do produktów otrzymanych z zakończonych faz produkcyjnych, które w późniejszej kolejności będą składowane w magazynie, by następnie przekazać je do dalszej produkcji lub sprzedaży zewnętrznej. Produkty w toku to inaczej produkcja niezakończona. Oznacza zatem wszystkie te produkty, które są niekompletne i wymagają dalszej obróbki. Produkty w toku nie są przeznaczone do sprzedaży.
Produkty gotowe to wszystkie wytworzone przez jednostkę gospodarczą produkty, niepodlegające dalszej obróbce, które przeznaczone są do zbytu. Towary są natomiast produktami zakupionymi przez przedsiębiorstwo handlowe do dalszej sprzedaży. Zaliczki na dostawy są środkami pieniężnymi przekazanymi dostawcom w związku z zamówionymi zasobami rzeczowymi.
Należności krótkoterminowe podzielić można na cztery mniejsze podkategorie: z tytułu dostaw i usług, publicznoprawne, pozostałe oraz dochodzone na drodze sądowej. Należności krótkoterminowe z tytułu dostaw i usług dotyczą wszystkich należności od odbiorców, którym jednostka gospodarcza sprzedała produkty, towary lub usługi, a okres otrzymania należności jest nie dłuższy niż dwanaście miesięcy.
Do należności publicznoprawnych zalicza się wszelkiego rodzaju dotacje lub nadpłaty z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń społecznych i zdrowotnych oraz innych świadczeń. Pozostałymi należnościami są nadpłaty składek wobec pozostałych instytucji, a także należności z tytułu sprzedaży składników aktywów trwałych. Z kolei dochodzone na drodze sądowej to należności kwestionowane, nie uznane przez odbiorców czy pracowników.
Inwestycje krótkoterminowe są wszystkimi inwestycjami przeprowadzanymi przez jednostkę gospodarczą, które mają jej przynieść korzyści ekonomiczne w okresie nie dłuższym niż dwanaście miesięcy. Do inwestycji krótkoterminowych zalicza się krótkoterminowe aktywa finansowe (udziały, akcje, bony skarbowe, obligacje, weksle i czeki obce, pożyczki krótkoterminowe, środki pieniężne w kasie i na rachunku bankowym) oraz inne inwestycje krótkoterminowe, które nie mają postaci aktywów finansowych (np. metale szlachetne, dzieła sztuki).
Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe dotyczą kosztów poniesionych przez jednostkę gospodarczą w danym okresie sprawozdawczym, których rozliczenie przypada w okresie nie dłuższym niż dwanaście miesięcy od dnia bilansowego.
Czytaj także: aktywa trwałe
